Τρόμος απ την Ανατολή: Οι Μογγόλοι

[bonbenito]

Επειδή με ενδιαφέρουν εδώ και μερικά χρόνια οι νομαδικοί λαοί και η επίδρασή τους στην ανθρώπινη ιστορία ανοίγω κατ αρχήν αυτό το καινούργιο θέμα για τους Μογγόλους, κυρίως της εποχής του Τεμούτζιν (Τσένγκις Χαν) και των μέχρι 3 γενιές μετά απογόνων του.
Αρχικά ήθελα να γράψω όπως είχα υποσχεθεί σε ένα φίλο για το σύνθετο Μογγολικό τόξο, αλλά  αποφάσισα να δημιουργήσω σιγά σιγά μια ολοκληρωμένη ιστορική ενότητα. Η ελληνική βιβλιογραφία είναι σχετικά περιορισμένη αλλά θα αναφερθεί προσεχώς. Το πρώτο υποθέμα θα αφορά αυτό για το οποίο από την αρχή καταπιάστηκα να γράψω, το Σύνθετο Μογγολικό Τόξο.

[bonbenito]

Το Μογγολικό σύνθετο τόξο και η επίδρασή του στη στρατηγική μάχης των Μογγόλων του Τζένγκις Χαν

Επειδή οι Μογγόλοι  ζούσαν (ζουν) σε ένα περιβάλλον όπου η ικανότητα επιβίωσης ήταν πάντα πρώτιστης σημασίας ήταν ζωτική ανάγκη να εξελίξουν εξαιρετικά Β«εργαλείαΒ» τόσο για πολιτική όσο και στρατιωτική χρήση. Το σημαντικότερο κομμάτι του εξοπλισμού τους τόσο για καθημερινή, όσο και για στρατιωτική χρήση, ήταν αναμφίβολα το σύνθετο τόξο. Πιθανόν να μην είναι τόσο γνωστό στην Δύση όσο το κλασσικό Αγγλικό Μακρύ τόξο (longbow), το οποίο είναι το ισχυρότερο εκηβόλο όπλο έχει χρησιμοποιηθεί από Ευρωπαικό στρατό, όμως το Μογγολικό σύνθετο τόξο είναι ασύγκριτα ισχυρότερο και συνολικά καλύτερο από οτιδήποτε έχει χρησιμοποιηθεί στη Δύση. Μέχρι και την ανακάλυψη των οπισθογεμών τυφεκίων ραβδωτής κάννης στις αρχές του 19ο αιώνα, το Μογγολικό τόξο υπερείχε σε επίπεδο ακρίβειας, ισχύος και δραστικής ακτίνας κάθε άλλου ατομικού όπλου βολής. Ακόμα και σήμερα, το Μογγολικό τόξο παραμένει ένα αξιόπιστο και αποτελεσματικό όπλο σκοποβολής και κυνηγίου και οι πληθυσμοί γύρω από τη λίμνη Βαικάλη το χρησιμοποιούν ακόμα σήμερα για κυνήγι και άσκηση.
________________________________________
Η στρατιωτική του χρήση του τόξου

Όταν μιλάμε για το Μογγολικό τόξο, αναφερόμαστε κυρίως στη στρατιωτική εφαρμογή του, παρά το ότι στην πράξη η καθημερινή άσκηση σκοποβολής και κυνηγίου ήταν περισσότερο συνηθισμένες σα δραστηριότητες, πράγμα λογικό, αφού οι μάχες δεν ήταν καθημερινές, αντίθετα με την ανάγκη για φαγητό και την τελειοποίηση της βλητικής τεχνικής. Θα αναφερθούμε πάντως στη στρατιωτική του χρήση πρώτα.
 Κάθε Μογγόλος ιπποτοξότης έφερε δύο τόξα φορτωμένα στο άλογό του, ένα για μακρινές και ένα για κοντινές βολές. Επίσης, έφερε δύο φαρέτρες γεμάτες με βέλη για διαφορετικές χρήσεις. Για να αναφέρουμε μερικούς ειδικούς τύπους μόνο, αυτά ήταν διατρητικά πανοπλιών, εμπρηστικά, καθώς και βέλη που σφύριζαν για μετάδοση συνθημάτων αλλά και ψυχολογική καταρράκωση των αντιπάλων. Πάντως η πλειονότητα ήταν απλά βέλη με δυνατότητα αλλαγής των κεφαλών ανάλογα με την επιθυμητή δραστική απόσταση και χρήση. Το σύνηθες, σύμφωνα με τον ιστορικό James Chambers, ήταν κάθε ιπποτοξότης/ ιπποτοξότρια να φέρει  τουλάχιστον εξήντα βέλη. Και ναι, δεν είναι λάθος, οι σωματικά ικανότερες και πιο θαρραλέες Μογγόλες πολεμούσαν έφιππες μαζί με τους άνδρες. Εκτός αυτού, ακόμα και η μη πολεμίστριες διδάσκοντο και εξασκούντο στην τοξοβολία αλλά και την κατασκευή τόξων έχοντας έτσι κυνηγετική αυτονομία και αυτοάμυνα, αλλά και ρόλο μονάδων υποστήριξης του κυρίως στρατού.
____________________________________________________________

Η κατασκευή του τόξου

Πάμε τώρα στις λεπτομέρειες κατασκευής του σύνθετου Μογγολικού τόξου.Είπαμε ήδη, ότι ήταν το αποτελεσματικότερο τόξο της ιστορίας και πιθανότατα, ακόμα είναι. Ακόμα κι αν τα μοντέρνα τόξα υψηλής τεχνολογίας είναι απλούστερα στη χρήση και μπορούν να’ ναι κατά παραγγελία εξ ίσου ισχυρά, είναι η συγκλονιστική απλότητα της σύνθεσης φυσικών και όχι δυσεύρετων υλικών που κάνει το σύνθετο Μογγολικό τόξο να υπερέχει αναλογικά, δεδομένης της ικανότητας του τοξότη να το συντηρεί η να το επισκευάζει η και κατασκευάζει ακόμα μόνος του και εύκολα.
Το σύνθετο Μογγολικό τόξο δεν είναι τόσο μεγάλο η μακρύ όσο το αγγλικό λόνγκμποου, αλλά είναι τρομακτικά ισχυρότερο. Η συνήθης δύναμη έλξης του Λόνγκμποου είναι μεταξύ 35-40 κιλά, ενώ το σύνθετο Μογγολικό τόξο, σύμφωνα με τον ιστορικό George Vernadsky, απαιτούσε περίπου τη διπλή δύναμη έλξης κατά μέσο όρο, ενώ ο Chambers ισχυρίζεται ότι αυτή κυμαινόταν μεταξύ 50-80 κιλών. Αυτό προφανώς ισχύει, δεδομένης της διαφορετικής φυσικής δύναμης του τοξότη, αλλά και τα πρωτογενή υλικά τα οποία είχαν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του. Όπως είναι λογικό, αυτό σημαίνει και μεγάλες διαφορές στην δραστική ακτίνα, αφού το αγγλικό Λόνγκμποου ήταν αποτελεσματικό περίπου μέχρι και τα 230 μέτρα το σύνθετο Μογγολικό είναι δραστικό σε αποστάσεις περίπου 320 μέτρων και με καλά εκπαιδευμένο, δυνατό τοξότη, ακόμα και πέρα απ αυτές..

Υπάρχουν πηγές που ισχυρίζονται ότι οι Μογγόλοι της εποχής του Τσένγκις Χαν έβαλαν και πετύχαιναν τους στόχους τους σε πραγματικά εκπληκτικές αποστάσεις. Ο Gongor Lhagvasuren, Deputy Director στο Mongolian National Institute of Physical Education, έχει γράψει ένα άρθρο που ονομάζεται Β«το ατσάλι του Τσένγκις ΧανΒ». Αναφέρεται μεταξύ άλλων σε μια αρχαία πέτρινη επιγραφή, που βρέθηκε στην κοίτη του ποταμού Kharkiraa, αριστερού παραπόταμου του ποταμού Urlengui, ο οποίος εκβάλλει στη Βαικάλη. Το κείμενο της επιγραφής χρονολογείται στο 1226 και μεταφράζεται ως ακολούθως: Β«Όταν ο Τσένγκις Χαν έκανε μια συγκέντρωση επίλεκτων μαχητών μετά την κατάκτηση της Sartaul (Ανατολικό Τουρκεστάν), ο τοξότης Esungge πέτυχε ένα στόχο στα 335  β€

[bonbenito]

Η χορδή
Κανένα τόξο, ανεξαρτήτως ισχύος, δεν μπορεί να βάλλει χωρίς χορδή! Παραδοσιακά, η χορδή των σύνθετών Μογγολικών τόξων κατασκευαζόταν κυρίως από δέρμα ζώων. Πρώτα αφαιρείτο κάθε ίχνος λίπους και μετά το δέρμα τεντώνονταν και στριβόταν. Με αυτή την επεξεργασία έχανε κάθε ελαστικότητα και γινόταν σκληρό και μη εξελάσιμο πλέον. Το συνηθέστερα χρησιμοποιούμενο δέρμα ήταν αλόγου, αν και εναλλακτικά χρησιμοποιείτο και δέρμα από γουνοφόρα ζώα. Ο λόγος που προτιμάτο το αλογίσιο δέρμα είναι η μεγαλύτερη, σύμφωνα με τους Μογγόλους, αντοχή του στις εξαιρετικα χαμηλές θερμοκρασίες της Σιβηρίας και της Εσωτερικής Ασίας. Η χρήση εντέρων δεν ήταν ενδεικνυόμενη και αποτελούσε λύση ανάγκης, αφού οι χορδές από τέτοια υλικά παρουσίαζαν ευπάθεια στη υγρασία και ως εκ τούτου ήταν κατάλληλες μόνο για ζεστά και ξηρά κλίματα. Έχει αναφερθεί και η χρήση σύνθετου νήματος από μετάξι και βαμβάκι, σπάνια όμως. Στη σύγχρονη εποχή, οι χορδές κατασκευάζονται από συνθετικά υλικά (κυρίως Dacron και  Kevlar), τα οποία είναι προιόντα υψηλής τεχνολογίας και είναι αδύνατον να κατασκευαστούν από τον ίδιο τον τοξότη. Άλλο ένα παράδειγμα της υπεροχής της χρήσης πρωτογενών φυσικών υλικών λοιπόν, που αν και προυποθέτει γνώση και ικανότητα κατά την κατεργασία, εξασφαλίζει στον τοξότη την αυτονομία του, ενισχύοντας έτσι τη γενικότερη στρατηγική του Μογγολικού στρατού κατά μια ευρύτερη έννοια.
Η τεχνικές τοποθέτησης της χορδής είναι περισσότερες της μίας, με κοινό παρονομαστή τη χρήση των ποδιών για το λύγισμα του τόξου. Μια μέθοδος είναι με τον τοξότη καθιστό, να πιέζει και μετα δύο πόδια το τόξο για να λυγίσει μέχρι να εφαρμοστεί η χορδή. Η έφιππη εφαρμογή είναι διαφορετική, με τον ιπποτοξότη να χρησιμοποιεί το ένα πόδι και τον αναβολέα για το λύγισμα του τόξου.

_________________________________________________________

Η Β«Μογγολική ΒολήΒ»

Ένα τόσο ισχυρό τόξο χρειάζεται μια ειδική τεχνική για τη χρήση του. Οι Μογγόλοι είχαν εξελίξει τη δική τους τεχνική βολής, ονομαζόμενη και Β«Μογγολική βολήΒ». Αν ήταν δεξιόχειρες κρατούσαν το τόξο με το αριστερό και το έσπρωχναν εμπρός, ταυτόχρονα με την έλξη που ασκούσε το δεξί χέρι στη χορδή με το βέλος μέχρι πίσω απ το αυτί. Έτσι, η δύναμη μοιραζόταν μεταξύ των δύο χεριών και το αριστερό τέντωνε εντελώς, η στιγμή της εκτόξευσης ήταν κοντά. Εδώ πάντως αξίζει να αναφερθεί άλλη μια διαφορετικότητα της Β«Μογγολικής βολήςΒ». Λόγω της τρομερής ισχύος του τόξου, οι Μογγόλοι χρησιμοποιούσαν μια μοναδική μέθοδο κρατήματος και έλξης της χορδής, πριν την εκτόξευση του βέλους. Σε αντίθεση με άλλους τοξότες, που κρατούν την άκρη του βέλους και τραβούν τη χορδή ουσιαστικά μ αυτό, οι Μογγόλοι κρατούσαν τη χορδή με τον αντίχειρα, δεδομένου ότι είναι το πιο δυνατό δάκτυλο και το βέλος επικάθεται σ αυτόν. Ακόμα και με τον αντίχειρα όμως, δύσκολα γίνεται έλξη της τάξεως των 80 κιλών που είπαμε ότι απαιτείται για το σύνθετο Μογγολικό τόξο. Έτσι, ο δείκτης τυλιγόταν γύρω από το νύχι του αντίχειρα και τα υπόλοιπα δάκτυλα έκλειναν σε γροθιά επάνω από το δείκτη. Ακόμα κι αυτό δεν είναι αρκετό, γι αυτό και χρησιμοποιούσαν δακτυλίδια για τον άκρο αντίχειρα κατασκευασμένα από ημιπολύτιμους λίθους (αχάτη κυρίως αν και χρησιμοποιούντο και μεταλλικά, κοκκάλινα η δερμάτινα δακτυλίδια). Αυτό το δακτυλίδι αφ ενός αγκίστρωνε τη χορδή, αφ ετέρου προσέφερε προστασία στο δέρμα του αντίχειρα. Μια επιπλέον διαφορετικότητα της Β«Μογγολικής βολήςΒ» ήταν το κράτημα αριθμού βελών μαζί με τη λαβή του τόξου από την αντίθετη πλευρά όπου τοποθετείτο το βέλος προς εκτόξευση. Με αυτό τον τρόπο ο Μογγόλος ιπποτοξότης μπορούσε να ρίχνει με ταχύτητα 10-12 βελών το λεπτό (!), γεγονός που γίνεται ακόμα πιο εντυπωσιακό αν συμπεριληφθεί στην εικόνα η βολή με πλήρη καλπασμό και εκτόξευση όταν και οι τέσσερεις οπλές ήταν στον αέρα, ώστε να μην επηρεάζεται η σταθερότητα της βολής!!!

________________________________________________________________

Tα βέλη

Το μπαμπού είναι το τυπικά χρησιμοποιούμενο υλικό για τα στελέχη των περισσότερων ασιατικών βελών, φυσικά και των μογγολικών. Το σύνηθες μήκος κυμαίνονταν μεταξύ 80 και 100 cm με διάμετρο περίπου 10 mm.
Για το φτέρωμα προτιμούντο τα φτερά ουράς γερανού, αν και όλα τα φτερά ουράς θεωρούντο κατάλληλα. Λέγεται ότι τα βέλη του Τσένγκις Χαν είχαν φτέρωμα από ουρά αετού, γεγονός που τα έκανε αποκλειστικά και ανεκτίμητα δεδομένης της σπανιότητας των φτερών αετού. Πάντως με τη σχολαστικότητα που τους διέκρινε σε ότι αφορούσε τον εξοπλισμό τους, οι Μογγόλοι έδιναν ιδιαίτερη σημασία στο μήκος και το πλάτος του φτερώματος των βελών τους για να επιτυγχάνουν διαφορετικά χαρακτηριστικά βολής για τα βέλη τους. Γενικά πάντως απέφευγαν τη χρήση φτερών από τις πτέρυγες των πουλιών αφού τα θεωρούσαν περισσότερο ελαστικά και επηρεαζόταν έτσι η ακρίβεια των βολών και η ισορροπία του βέλους στον αέρα
Οι κεφαλές των βελών όπως είπαμε ήδη ήταν ανάλογα μεγάλης ποικιλίας. Στον πόλεμο και το χοντρό κυνήγι συνηθέστερα χρησιμοποιούντο βαριές αιχμές πολύ ακονισμένες (κάθε Μογγόλος ιπποτοξότης είχε πάντα μαζί του λίμα για να ακονίζει τις αιχμές των βελών, τη λόγχη και τη σπάθη του). Για συνηθισμένο κυνήγι χρησιμοποιούντο συνήθως κοκκάλινες αιχμές ή ακόμα και επεξεργασμένες στη φωτιά ξύλινες. Υπήρχαν επίσης εμπρηστικά βέλη εμβαπτισμένα σε νάφθα και βέβαια τα περίφημα Β«βάλη που σφυρίζουνΒ» Αυτά είχαν κοκκάλινες αιχμές με τρύπες που επέτρεπαν στον αέρα να περνάει και κάνώντας το βέλος να βγάζει ένα μακρόσυρτο και οξύ σφύριγμα κατά την πτήση του. Η αρχική τους χρησιμότητα ήταν κυνηγετική, αφού ρίχνοντας πρώτα ένα τέτοιο προκαλούσαν την περιέργεια των ελαφιών, με αποτέλεσμα αυτά να σηκώνουν το κεφάλι για να δουν τι συμβαίνει και να πλήττονται αμέσως από το δεύτερο, κανονικό βέλος που είχε εν των μεταξύ εξαπολύσει ο κυνηγός. Στα πεδία της μάχης όμως διαπιστώθηκε η τεράστια ψυχολογική επίδραση των Β«σφυρίζοντων βελώνΒ» που σε συνδυασμό με εμπρηστικά βέλη τρομοκρατούσαν τον αντίπαλο στρατό.


Πηγή για το παραπάνω http://www.coldsiberia.org/index.html
Συγγραφέας : Per Inge Oestmoen
μετάφραση-απόδοση:  bonbenito

[Vrikolakas]

Μπράβο bonbenito!Πολύ ωραίο αφιέρωμα  "&@th"

[vothros]

μπραβο στο φιλο σου!!!!!!!!!!!!!!!!

[gabadoo]

  Tις ειχα ανεβασει και στο Μπου,σε μια παρομοια κουβεντα....
  Καλο θα ειναι να μπουν και εδω,χαριν ομορφιας του θρεντ...



   

[bonbenito]

Tις ειχα ανεβασει και στο Μπου,σε μια παρομοια κουβεντα....
  Καλο θα ειναι να μπουν και εδω,χαριν ομορφιας του θρεντ...

Ευχαριστώ αδερφέ!

[vonmakoulis]

Εξαιρετικό άρθρο σύντροφε.
Συγχαρητήρια !!!  "&@th"

[vothros]

Εξαιρετικό άρθρο σύντροφε.
Συγχαρητήρια !!!  "&@th"

μπραβο που τον εμπενεσεσ για χαρι σου το γραψε!!!!!!!!!!!!!!!!!!

[SKOTEINOS(dark side)]

Πολυ ωραίο άρθρο.Οι Μογγόλοι,ένας νομαδικός λαός,ζούσε στην κυριολεξία πανω στα άλογα.Οι μετακινήσεις τους γινόντουσαν ομαδικά,δηλαδή ανάλογα με τις περιοχές που πήγαιναν κουβάλαγαν μαζί τους κ ολα τους τα γυναικόπαιδα.
Η Μογγολική αυτοκρατορία μέχρι σήμερα,αποτελεί την μεγαλύτερη ,σε έκταση,αυτοκρατορία που δημιουργήθηκε ποτέ,αφού ξεκίναγε από την Ρωσσία κ κατέληγε στις ακτές του Ειρηνικού.

[NitsaMou]

Ευγε φοβερα ενδιαφερον θεμα!!! "@!tts" "@!tts"

[vothros]

Ευγε φοβερα ενδιαφερον θεμα!!! "@!tts" "@!tts"

μια μετα θα μου κανισ?

φχαριστο

[tsoukalas]

http://www.ucd.ie/archery/archery/kassai.html
http://www.horsebackarcherygr.com/index.htmεμενα μου εμφανιζει προβλημα αυτη η σελιδα τωρα
ουσιαστικα απ'οσο ξερω ο kassai lajos εχει αναβιωσει ενα βασικο ""οπλο""  και στραηγικο πλεονεκτημα των μογγολων απεναντι σε αλλους στρατους και αυτο ειναι ο εφιππος τοξοτης
μακαρι να μπορεσω να βρω τον χρονο καποτε να ασχοληθω με αυτο το ""αθλημα"" πλεον
ισως να ειναι και off topic το ποστ που εκανα,αλλα θεωρησα οτι ισως ενδιαφερει τον Bonbenito η καποιον αλλον που συμμετεχει σε αυτο το θρεντ

[tsoukalas]

TPKgSC7JPIk&feature=related
RKIR-JL1SI0&feature=related
mGb3L1XlxFU&feature=related

[bonbenito]

http://www.ucd.ie/archery/archery/kassai.html
http://www.horsebackarcherygr.com/index.htmεμενα μου εμφανιζει προβλημα αυτη η σελιδα τωρα
ουσιαστικα απ'οσο ξερω ο kassai lajos εχει αναβιωσει ενα βασικο ""οπλο""  και στραηγικο πλεονεκτημα των μογγολων απεναντι σε αλλους στρατους και αυτο ειναι ο εφιππος τοξοτης
μακαρι να μπορεσω να βρω τον χρονο καποτε να ασχοληθω με αυτο το ""αθλημα"" πλεον
ισως να ειναι και off topic το ποστ που εκανα,αλλα θεωρησα οτι ισως ενδιαφερει τον Bonbenito η καποιον αλλον που συμμετεχει σε αυτο το θρεντ

Ο Λάγιος (Λάζλο) Κασσάι, Ούγγρος τοξοβόλος, ολυμπιονίκης, έχει εδώ και μερικά χρόνια αφοσιωθεί στην προσπάθεια να εντάξει την έφιππη τοξοβολία στα ολυμπιακά αθληματα. Τον γνώρισα πρόπερσι στην Κύπρο σε πανευρωπαικούς αγώνες τοξοβολίας, όταν βρέθηκα εκεί συνοδεύοντας (για την παρέα, όχι επίσημα) ένα φίλο Ροδίτη τοξοβόλο που τελικά πήρε μεταλλιο.
Ο Κασσάι διοργανώνει συνεχώς επιδείξεις έφιππης τοξοβολίας στα πλαίσια επίσημων αγώνων τοξοβολίας και είναι πραγματικά εντυπωσιακό να δει κανείς από κοντα αυτόν και τους μαθητές του να στοχεύουν καλπάζοντας σταθερούς αλλά και κινούμενους στόχους. Το εντυπωσιακότερο όλων είναι ο απόλυτος έλεγχος του ίππου χωρίς χέρια αλλά και η εκτόξευση του βέλους τη στιγμή που και οι τέσσερεις οπλές βρίσκονται τον αέρα ώστε να μην επηρεαστεί από τον κραδασμό του καλπασμού η ακρίβεια της βολής.